Sách Kế toán vỉa hè: Để ngưng ghi chép thu chi bản năng

Xin chào bạn đọc, hôm nay là 13/7/2025

Mình đề xuất 1 cuốn sách tên là "Kế toán vỉa hè"

Link mua sách ở giỏ hàng của Kate trên Tiktok đây nhé các bạn https://vt.tiktok.com/ZSBVjsWfq/

--

Mình mở doanh nghiệp vào năm 2015. Lúc ấy, mình chưa hiểu gì về kế toán. Mình là tuýp người hơi say mê chuyên môn nên những năm tháng đầu tiên cũng không thật sự rõ công ty mình cần ghi chép ra, hay tuyên bố rằng mình đang bán cái gì để sinh lời theo đúng nghĩa kế toán. Mình không biết thuế giá trị gia tăng là sao, không rõ thuế thu nhập doanh nghiệp phải tính thế nào, cũng không phân biệt rành mạch các loại chi phí. Các khoản chi của một PR Agency thời gian đầu chủ yếu là chi cho thuê văn phòng (cũng thường ko thuê được chỗ họ xuất hóa đơn), chi thuê nhân sự theo dự án thuê ngoài nhưng nghĩ đơn giản là “cần thì chi”.

Sau này xem các content trên mạng hướng dẫn quản trị kinh doanh thì mình hiểu là mình chưa kiểm soát chi phí, cũng không nhìn được dòng tiền đang chảy thế nào, mà cũng chẳng hiểu nhìn để làm gì. Thật ra suốt gần 5 năm đầu, mình hoàn toàn phó mặc chuyện này cho các bạn nhân viên kế toán. Có lúc mình nhờ người nhà ghi chép giúp, có lúc thì thuê ngoài. Mình chỉ cần có một ai đó làm thay để khỏi phải động vào sổ sách. Mình không để tâm họ phân loại thế nào, ghi ra sao, tổng hợp lại kiểu gì. Mình cũng không hiểu biết về trách nhiệm phải ghi, phải báo cáo; càng không hiểu về giá trị của công việc này, lợi ích trước mắt và lâu dài. Thực ra rất may mắn mình có sự đồng hành của Trang, của Cúc gần đây là của Thùy cùng với Beon. Sổ sách, báo cáo thuế các bạn đều làm OK, chuẩn mực mà chỉ có mình là không thực sự nắm được.

Đến khi công ty lớn hơn, khách hàng bắt đầu yêu cầu cung cấp báo cáo tài chính để họ đánh giá sức khỏe của doanh nghiệp trước khi quyết định có thuê agency của mình vào các gói việc hay không. Mình cần vay vốn để có thể can đảm hơn trong các quyết định thuê nhân sự có năng lực (hưởng lương cố định hàng tháng cao), nếu muốn thuyết phục các nhân sự giỏi đi cùng một PR Agency lâu dài (một chút), bản thân mình cần có một quỹ tiền mặt đủ để chi trả lương thưởng cho họ ít nhất 6 tháng phải không? Và thuê một văn phòng tươm tất trên phố cổ để mọi người an tâm làm việc.

Ý thức và năng lực quản trị kinh doanh tăng dần qua thời gian, mình từng bước hiểu về các khái niệm cơ bản như tài sản, khoản vay… giá trị công ty trên báo cáo tài chính. Mình mời chuyên gia tài chính vào làm việc. Các chuyên gia đã mất nhiều thời gian, công sức để phối hợp với nhân sự kế toán rà soát lại từ đầu: từng khoản, từng giấy tờ hợp lệ, trong suốt 10 năm.

Cũng từ đây mình thấy rõ rủi ro: sai sót trong thuế, thiếu chứng từ hợp lệ, báo cáo không phản ánh đúng thực trạng… thì đơn giản là suốt bao nhiêu năm mình đã không biết, không chuẩn bị, không tồn tại và phát triển trên thị trường kinh doanh như một tổ chức có năng lực, có kinh nghiệm. Điều này cản trở một công ty vừa và nhỏ như công ty của mình tiếp cận và cung cấp dịch vụ cho các đơn vị lớn, nhiều năm, bài bản và minh bạch.

Mình nhận ra nếu ngay từ đầu mình ghi chép chuẩn hóa sổ sách từ sớm, thì tốt biết mấy. Nhưng mà cũng không dễ có được điều này, nhất là khi trong gia đình mình không có ai trước đó khởi tạo một doanh nghiệp để truyền lại kinh nghiệm.

Bạn đang ghi chép tiền nong thế nào?

Mình tin nhiều bạn đang đọc blog này cũng giống như mình trước kia. Bạn có thể đang vận hành một cửa hàng, một xưởng nhỏ hay thậm chí chỉ mới bắt đầu bán hàng online. Mỗi ngày bạn nhập hàng, trả lương, chi tiền chạy quảng cáo, rồi lại thu tiền bán lẻ. Hoặc bạn đang bán sức lao động với việc làm freelancer cho nhiều dự án, nheiefu đầu việc. Và bạn thấy đấy, bạn có vẻ bắt đầu quan tâm đến thuế rồi phải không? Khi nhà nước chúng ta đang đẩy mạnh quản lý thuế thu nhập cá nhân và minh bạch hóa các khoản này bằng công nghệ. Khi phát sinh thu và chi với “business” của riêng mình, bạn có thể đang ghi vội vào sổ tay vài dòng như “nhập 5 thùng sữa, 3 triệu” hay “bán hôm nay 2 triệu rưỡi”. Thậm chí bạn không ghi, chỉ áng chừng trong đầu. Đến cuối tháng, bạn cộng qua loa xem còn dư không rồi lại tiếp tục xoay vòng.

Cách đó có thể tạm ổn khi công việc còn nhỏ. Nhưng rồi bạn sẽ gặp lúc không hiểu vì sao cuối tháng vẫn thấy thiếu tiền, không chắc lợi nhuận thật sự ra sao. Bạn cũng sẽ lúng túng khi ngân hàng hay đối tác hỏi sổ sách. Mình từng trải qua chuyện đó nên rất hiểu.

Công việc kế toán thực ra làm gì

Nhiều người nghĩ kế toán chỉ là ghi chép chi tiêu để biết mình tiêu bao nhiêu. Thật ra công việc kế toán đi xa hơn thế. Một kế toán giỏi sẽ ghi lại tất cả những gì liên quan đến tài sản, nợ phải trả, doanh thu, chi phí và dòng tiền. Họ lưu từng hóa đơn mua hàng, ghi chi tiết mỗi lần trả tiền điện nước, tiền thuê văn phòng, lương nhân viên, chi phí chạy quảng cáo, lãi vay ngân hàng, thậm chí cả tiền đặt cọc cho đối tác.

Họ làm vậy để phản ánh chính xác tình hình công ty tại từng thời điểm. Khi sổ sách đủ và đúng, mình sẽ biết rõ công ty còn bao nhiêu tiền mặt, tồn kho giá trị bao nhiêu, khách đang nợ mình bao nhiêu, mình còn nợ nhà cung cấp bao nhiêu. Mình cũng sẽ nhìn rõ tháng trước lời nhờ bán nhiều hay do chi ít. Nhờ đó, bộ phận tài chính mới lập được dự báo, tính xem có cần vay thêm hay có thể đầu tư tiếp.

Về phía mình, những sổ sách đó chính là công cụ để mình ra quyết định. Mình sẽ biết lúc nào có thể chi trả tốt hơn cho vận hành doanh nghiệp, chi các khoản mạo hiểm kiểu như thuê 2 nhà cung cấp cùng 1 lúc với 1 đầu việc để xem sản phẩm nào tốt hơn thì lấy, chi các khoản đào tạo hay phát triển cá nhân cho nhân sự, thương lượng giãn nợ với nhà cung cấp. Không có sổ sách chuẩn, mình dễ quyết theo cảm tính. Đến lúc gặp sự cố sẽ trả giá đắt.

Mình đã phát triển hệ thống ghi chép song chiếu cả trên Google Sheet và Notion và định nghĩa các loại dữ liệu, tạo ra bảng ghi, bảng xuất như là dashboard hỗ trợ mình tốt hơn trong việc quan sát, theo dõi và ra quyết định.

Giá trị thật sự của việc ghi chép đúng

Ghi chép chuẩn không chỉ để tránh rắc rối với thuế. Ngay trước mắt, nó giúp mình thấy rõ công ty đang ở đâu, lời lãi thật ra sao, dòng tiền có đủ xoay vòng không. Về lâu dài, đó chính là nền tảng để mở rộng, nhượng quyền hay bán công ty với giá cao. Một công ty có sổ sách minh bạch luôn được ngân hàng, đối tác tin tưởng hơn.

Cũng thú vị là giai đoạn mình đẩy mạnh việc quản lý tiền bạc này thì qua Tiktok cá nhân, các bạn một hãng sách có liên lạc mời mình đọc và review cuốn Kế toán vỉa hè. Nếu các bạn đang chưa bắt đầu ghi chép tiền bạc theo kiểu của một kế toán thì có thể mua cuốn này. Link đây nhé https://vt.tiktok.com/ZSBVjsWfq/

Cuốn sách để bắt đầu ghi chép thu chi đỡ bản năng

Vì sao mình khuyên nên đọc “Kế toán vỉa hè”

“Kế toán vỉa hè” là cuốn sách dễ đọc, do Darrell Mullis và Judith Orloff viết, được Trần Thanh Phong dịch giữ nguyên tinh thần gần gũi, dễ hiểu. Thay vì bắt đầu bằng chuẩn mực kế toán phức tạp hay thuật ngữ chuyên môn, sách dẫn mình đi qua câu chuyện mở quầy bán nước chanh vỉa hè. Từng đồng tiền bỏ ra mua bàn ghế, từng lần nhập thêm chanh đá, từng tờ tiền khách trả, tất cả được dùng để giảng giải các khái niệm như tài sản, chi phí, nợ, vốn, doanh thu, lợi nhuận và dòng tiền. Nhờ vậy, kiến thức kế toán trở thành chuyện rất đời thường, không còn là thứ xa lạ của dân tài chính.

Điều mình thích là sách không đổ ập lên người đọc hàng loạt khái niệm mà dẫn dắt nhẹ nhàng: được theo chân nhân vật chính từng ngày bán nước, tự tay tính lời lỗ, lập bảng cân đối, rồi đọc báo cáo kết quả kinh doanh. Mỗi chương đều có bài tập để thực hành, giúp rèn luôn thói quen ghi chép, phân loại đúng, hiểu vì sao khoản này được tính là chi phí còn khoản kia phải xếp vào tài sản. Nhờ vậy, khi đi đến cuối sách, chúng ta có thể sẽ tự tin hơn trong tự kiểm soát sổ sách cho chính công ty mình hoặc xa hơn là đọc hiểu báo cáo tài chính. Bạn nào mà đầu tư chứng khoán, với năng lực đọc hiểu báo cáo tài chính cũng giúp hiểu về sức khỏe của một doanh nghiệp, từ đó ra quyết định theo mã nào.

Giá trị của cuốn sách này, theo mình là giúp người đang làm chủ hiểu rõ dòng tiền của chính mình. Về lâu dài, có được sổ sách minh bạch hơn, dễ chứng minh với ngân hàng, nhà đầu tư rằng công ty vẫn khỏe, có lời đều và dòng tiền ổn định.

Đọc xong cuốn này, có thể bạn sẽ như mình, thêm hiểu rằng ghi chép kế toán không còn là thủ tục để đối phó, mà thật sự là công cụ giúp mình quản lý, bảo vệ và nuôi lớn doanh nghiệp mỗi ngày.

Đây là cuốn sách rất đáng để bắt đầu, ngay cả khi công việc của bạn còn đang nhỏ.